علی ناظری درباره ویژگی‌های کودکان بیش فعال گفت: این اختلال ۲ کار کرد اصلی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد که یکی تمرکز و توجه و دیگری مقدار فعالیت و پویایی افراد است؛ در این عارضه با کودکانی مواجه هستیم که بیش از همسالانشان فعالیت دارند و این فعالیت‌ها به نحوی است که سازنده نیست و حتی ممکن است مخرب باشد.

دانشیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی ادامه داد: کودکان بیش فعال بیش از اندازه می‌دوند، تحرک دارند، سر جایشان نمی‌نشینند، به همه چیز دست می‌زنند و ممکن است اشیاء را خراب و یا پرتاب کنند، آن‌ها انرژیشان را به نحوی آسیب زا تخلیه می‌کنند و خودشان نیز از اینگونه فعالیت‌ها چندان لذت نمی‌برند.

وی ضمن اشاره به اینکه کودکان بیش فعال معمولا حواس پرت، سر به هوا و بی‌دقت هستند و باید مسائل را چند مرتبه برایشان توضیح داد، افزود: این کودکان هوش بالایی دارند اما به‌دلیل بازیگوشی ذهنی بسیار بالا گیراییشان پایین است و در آموزش‌هایی که لازم است در هر دوره سنی توسط خانواده و یا محیط‌های آموزشی یاد بگیرند از همسالانشان عقب‌تر هستند چرا که نمی‌توانند به صحبت‌های افراد به خوبی توجه کنند.

این روانپزشک با بیان اینکه وجود اختلال در هر کدام از این ۲ کارکرد اصلی می‌تواند برای تشخیص بیش فعالی کافی باشد، بیان کرد: به عنوان حوزه سوم می‌توان به وجود رفتاری‌هایی در این کودکان اشاره کرد که از جمله آن‌ها رفتارهای تکانشی است؛ در این مورد با کودکی مواجه هستیم که ممکن است به صورت ناگهانی و بدون فکر قبلی دست به اقداماتی بزند که می‌تواند با توجه به قوه عقلی کودک خطرناک باشد؛ برای مثال ممکن است به اشیاء خطرناک دست بزند که برایش خطر جانی دارد و یا با پرتاب اشیاء به کودکان دیگر آسیب برساند، همچنین احتمال دارد جیغ و فریاد و اینگونه رفتارها را از خود بروز دهد.

عضو هیئت مدیره انجمن روانپزشکی با اشاره به اینکه برای کودکان بیش فعال اغلب در محیط‌های تربیتی بدون اینکه عمدی در کار باشد اجازه گرفتن و طبق قانون رفتار کردن تقریبا غیر ممکن است، گفت: این اختلال مانند سایر اختلال‌ها دارای شدت و ضعف است، ممکن است برخی از کودکان بیش فعال علائم ضعیف و برخی دیگر علائم شدیدی داشته باشند. تشخیص دقیق این موضوع به‌ویژه در موارد خفیف‌تر و در سن پایین‌تر توسط روانپزشکان فوق تخصص کودک و نوجوان امکان پذیر است، این پزشکان با استفاده از انواع تست‌ها، آزمودن قوای ذهنی و عقلی کودک و صحبت کردن با خانواده آن‌ها می‌توانند اختلال بیش فعال را تشخیص دهند.

این پزشک متخصص افزود: در گام های بعدی با توجه به شدت و ضعف اختلال برنامه درمانی و کنترلی توسط پزشک ارائه می‌شود که ممکن است بخشی از آن درمان‌های دارویی و بخشی دیگری بازی درمانی و آموزش به کودک باشد. بخش مهم دیگر آموزش روانی و اجتماعی به خانواده‌ها درباره چگونگی تعامل، تربیت و کمک به کودک است؛ این آموزش‌ها و مشاوره‌های روان‌شناختی باید در مراحل بعدی از جمله مدرسه و تعامل با همسالان ادامه پیدا کند چراکه دوره اول کودکی یعنی تا قبل سن ۱۲ سالگی دوره بسیار مهمی است و باید مداخلات صحیح و درمان‌های به‌جا برای این عارضه صورت بگیرد.

سن شناسایی بیش فعالی

وی توضیح داد: بیش فعالی تقریبا از حدود سن ۳-۴ سالگی قابل شناسایی است و ممکن است موراد خفیف‌تر آن با آغاز دوران تحصیل که مسئولیت‌های کودک در یادگیری جدی‌تر می‌شود خودش را نشان دهد و بنابراین ۹۰ درصد بین سن‌های ۳ تا ۷ سالگی شناسایی می‌شود و این احتمال نیز وجود دارد که در موارد خفیف‌تر که فرد تنها دچار بی توجهی و عدم تمرکز است و یا در محیطی که رشد کرده که کمتر به این مسائل توجه می‌شود در نوجوانی و یا بزرگسالی نیز شناسایی شود.

بیش فعالی درمان نشده در بزرگسالی نیز قابل مشاهده است

دانشیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی ضمن بیان اینکه بیش فعالی هم در بزرگسالان و به ویژه در افرادی که این اختلال را درمان نکرده باشند نیز وجود دارد، عنوان کرد: بیش فعالی در جوانان متفاوت است، برای مثال ممکن است یک کودک بیش فعال بازی خطرناکی انجام دهد اما یک جوان بیش فعال رانندگی خطرناکی داشته باشد. اگر این اختلال درمان نشود می‌تواند تا پایان عمر و به‌ویژه در جوانی آسیب‌زا باشد اما چنانچه روند درمانی به‌ویژه تا ۱۲ سالگی و پس از آن تا ۱۸ سالگی به‌خوبی انجام شود این افراد درمان می‌شوند.

احتمال موفقیت افراد بیش فعال در کدام مشاغل بیشتر است؟

این روانپزشک گفت: البته برخی صفت‌ها و خصلت‌های مبتلایان به بیش فعالی تا پایان عمر با خاستگاه ژنی در این افراد وجود دارد، اما می‌تواند آسیب‌زا نباشد و حتی برخی از این اشخاص می‌توانند با انتخاب صحیح شغل یا موقعیت‌های اجتماعی متناسب با این خصلت‌ها نظیر مشاغل پرخطرتر و نیاز به انرژی بیشتر پیشرفت‌ها و موفقیت‌های بسیاری را به دست بیاورند.